Trend polegający na podkreślaniu ekologiczności usług i produktów jest powszechny i obejmuje również wino, czego dowód stanowi wyodrębnienie nowej kategorii trunków określanych jako naturalne albo też domowe. Czym się one charakteryzują i odróżniają od pozostałych gatunków? Gdzie i jakimi sposobami są wytwarzane? Jakie kryteria muszą zostać spełnione, aby dany wyrób został przydzielony do tej grupy? Poniżej odpowiadamy na te i inne pytania związane z tematem.
W odróżnieniu od innych typów wino naturalne nie podlega żadnym określonym regulacjom. Należy także odróżnić je od wariantów ekologicznych czy biodynamicznych, które już są objęte ściśle wskazanymi zasadami. Jego definicja jest umowna, a nie oficjalna również dlatego, że nie istnieją zestandaryzowane certyfikaty pozwalające na atestowanie produktów. Praktyka pozostaje jednak taka, że do omawianej kategorii zalicza się trunki wytwarzane ze szczepów pochodzących z winnic znajdujących w niedalekiej odległości od punktu sprzedaży. W tym przypadku właśnie lokalność odgrywa ważną rolę, m.in. ze względu na chęć uproszczenia do maksimum procesów transportu i dystrybucji.
Innym nieoficjalnym kryterium stosowanym do definiowania wina naturalnego są wykorzystywane procedury wytwórcze. Przyjmuje się, że w tej grupie znajdują się wyłącznie trunki powstające w sposób nieinterwencyjny, w ramach spontanicznej fermentacji. Brakuje tu miejsca na zaawansowane procedury technologiczne i pełną automatyzację czynności – chodzi o to, żeby proces wytwarzania napoju z winogron był możliwie jak najbardziej organiczny.
Aspektem wyróżniającym wina naturalne jest często anonimowe pochodzenie. Są tworzone w niewielkich, lokalnych piwnicach, z daleka od nastawionych na masową produkcję, komercyjnych winnic prowadzonych przez rozbudowane przedsiębiorstwa. W tym przypadku docenia się charakterystykę szczepu i terroiru oraz kunszt konkretnego winiarza, który wkłada pasję i serce w wytworzenie swojego trunku. To on odpowiada za selekcję i pozyskiwanie winogron, które powinny być zbierane ręcznie lub pochodzić z upraw ekologicznych bądź biodynamicznych, a następnie nadzoruje produkcję.
Również sam proces wytwórczy jest maksymalnie uproszczony i pozbawiony wszelkiego rodzaju dodatków, które stosuje się powszechnie w masowym winiarstwie. Zgodnie z tymi zasadami, rezygnuje się z użycia:
Co istotne, pomimo braku tych składników w organicznym procesie fermentacji dochodzi do naturalnego wydzielania się zarówno siarczynów, jak i drożdży, co przekłada się na mętność napoju. Nieinterwencyjna produkcja sprawia, że powstające wino odzwierciedla specyfikę szczepu oraz warunki geologiczne i klimatyczne, w jakich dojrzewa. Przekrój charakterystyki trunków z tej kategorii jest więc szeroki i obejmuje zarówno warianty owocowe, jak i z przewagą kwasowości. Różnorodne jest również zabarwienie, które może być w zasadzie dowolne, począwszy od białego, poprzez różowe, skończywszy na czerwonym.
Co interesujące, naturalne wino zrodziło się na bazie sceptycznego podejścia do beczkowania. Co do zasady, miłośnicy organicznej produkcji starają się odchodzić od tej metody i sięgają po inne sposoby, np. fermentację w umieszczonych w glebie amforach z gliny (takie techniki stosuje się w Gruzji) czy nalewanie do butelki nie w pełni sfermentowanego soku (Francja), w efekcie czego powstaje lekko musujący napój o bliżej nieokreślonej charakterystyce, którą można poznać dopiero po otwarciu.
Wina naturalne stanowią prawdziwy fenomen ostatnich lat. Popyt na nie rośnie bardzo dynamicznie, w efekcie czego czerpać inspirację z tej metody wytwarzania trunku winnego zaczynają również duże przedsiębiorstwa, reklamując swoje wyroby jako organiczne czy domowe. To najlepszy sygnał pokazujący, że nurt produkcji zgodnej z założeniami entuzjastów naturalności staje się coraz bardziej powszechną praktyką, która rozprzestrzenia się w szybkim tempie.
Jest 47 produktów.
Kilka hektarów Temranillo położonych w pobliżu gminy Fitero, gdzie łagodna topografia tworzy małą oazę między wszystkimi winnicami na dolnym brzegu rzeki Ebro, zapewniając im dodatkową świeżość. Bezpretensjonalna i smakowita Crianza tworzona w zgodzie z naturą.
Biala Rioja (Viura) z doliny rzeki Najerilla, dla której Bracia Navascués opuszczają na chwilę swoją ojczystą Nawarrę. Pełna owocu i spontaniczności, smakowita i doskonała do owoców morza.
Tradycyjna Rioja w stylu Joven, czyli bardzo pijalna i świeża, z mikroskopijnej, ekologicznej winnicy 700 metrów nad poziomem morza. Nie spodziewaj się dębu i nadekstrakcji. To pyszne, soczyste i ultraprzyjemne wino doskonałe w kuchni.
Różowe wino musujące z rodzinnej winnicy Sabate i Coca stowarzyszonej w Corpinat. Samo słowo Corpinnat oznacza dosłownie „serce Penedès”, a jest to marka zbiorowa Unii Europejskiej, która została utworzona przez wiodących winiarzy regionu z myślą o wyróżnieniu win musujących produkowanych właśnie w sercu Penedès w stosunku do coraz bardziej skomercjalizowanego i uprzemysłowionego podejścia do produkcji Cavy. Ich wymagania jakościowe o wiele przewyższają wymagania jakiejkolwiek apelacji win musujących. Wśród wartości, które promuje Corpinnat są:
Kékfrankos to odmiana przynależna do Sopronu, tutaj ma swoje źródło, zaś Balf to mała wioska nad jeziorem Nezyderskim, gdzie znjadują się liczne źródła termalne. Wkrótce po upadku żelaznej kurtyny ojciec Franz Weninger zainteresował się winnicami za granicą Węgier, a teraz Franz junior czerpie dziś z tej decyzji zyski, produkując tutaj Kékfrankos (czyli austriacki Blaufränkisch). Stylistycznie dość podobne do swoich towarzyszy z Burgenlandu, ale ze względu na różne terroir mają swój własny charakter.
Prana, to Rioja pełna świeżości i finezji. W smaku uwodzi owocem i korzennymi nutami. Prawdziwa przyjemność dzielić się nią i cieszyć się z przyjaciółmi przy wędlinach (iberyjskich lub nie) i różnych tapas. Doskonała cena!
Jak mawiał klasyk, jedna butelka to za mało, zaś dwie to odrobinę za dużo, więc litr jest wprost idealny, tym bardziej w wersji naturalnej. Do tego owocowo-pikantny szczep Magliocco czyli nie panikuj, to tylko Kalabria! Przyjaciele będą wniebowzięci, tym bardziej, że to wino to hołd dla "Autostopem przez galaktykę".
Przeurocze, cudownie pachnące i do przesady smaczne Bordeaux na bazie Merlot i Cabernet Franc. Natura potrafi się odwdzięczyć za szacunek.
Blaufränkisch (65%) i Syrah, rocznik 2019 czyli zdecydowanie najwspanialszy rok (wraz z 2017) dekady na Spitzerbergu. Imponujące i uwodzicielskie wino, pełne finezji i kuszącej kulinarnie kwasowości.
Il Mio Trebbiano, wino musujące wyprodukowane z niesłusznie lekceważonej odmiany Trebbiano. Hektar winorośli uprawianej ekologicznie, która z pokorą, głębokim szacunkiem i wielką miłością daje owoc o zaskakującej jakości.
Ponzichter to nazwa niemieckojęzycznej mniejszości winiarzy z regionu Sopron. Węgrzy tak nazywali niemieckich winiarzy, ponieważ między rzędami winnymi uprawiali warzywa, głównie fasolę. To wzbudziło zainteresowanie Weningerów również z punktu widzenia biodynamiki. Po pierwsze, jeśli był zły rocznik, rolnicy wciąż mieli co jeść. Jednak po drugie, fasola zalicza się do roślin strączkowych, a zatem mają zdolność asymilacji azotu z powietrza do gleby. Podczas gdy dzisiaj ciężko pracujemy, aby osiągnąć równowagę w uprawie winorośli, oni po prostu to zrobili. Zweigelt, Pinot Noir, Blauränkisch i Cabernet Franc z winnic w Austrii i na Węgrzech. Smakowity i soczysty!
Airén z niezwykłej, pięciohektarowej winnicy w Quero, pełnej 130, a nawet w pojedynczych przypadkach, 180-letnich, prefilokserycznych krzewów. Niezwykła energia, intensywne wino.
Grona Blaufränkischa pochodzące z dwudziestu oddzielnych działek, które znajdują się na południowym zboczu Spitzerbergu, w winnicach Spitzer, Roterd, Panhölzer, Holzweingärten i Kranzen. Wiek winorośli od piętnastu do trzydziestu pięciu lat, gdzie te starsze są odpowiedzialne za Seide (jedwab), a młodsze zapewniają Samt (aksamit). Jak mówi Dorli Muhr "to, co je wszystkie łączy, to precyzyjna ekspresja wapiennej gleby, wyrafinowane aromaty jagód i orzeźwiająca, strukturalna kwasowość". Czyste, niczym niezmącone piękno.
Winorośl posadzona na działce 'Rambla del Peligrés', aby pokazać nam najbardziej śródziemnomorską twarz Garnachy. Pycha!
Silvia Tezza i jej, mogłoby się wydawać, przedziwny kupaż, czyli Corvina, Corvinone, Rondinella, Molinara, Oseleta. Ale to raczej klasyk w tych stronach, szczególnie u szanujących tradycję winiarzy. Pyszny!
Wspaniałe, bardzo eleganckie wino, o delikatnym aromacie i strukturze ze wzgórz w okolicach Parmy. Doskonałe jako aperitif, ale dla tych, którzy lubią pić dojrzałe wino, nadaje się również do leżakowania w butelce, gdzie jeszcze bardziej się uszlachetnia i z całą mocą ukazuje swoje niezwykłe możliwości.
El Vivero de Usaldón to tzw. 'field blend' czyli Garnacha, Garnacha Peluda, Rojal, Valencí, Tortosina i inne. Odmiany te są utrzymywane dzięki temu, że materiał roślinny pobrano z stuletnich winnic Finca Usaldón, zanim zostały one wykorzenione do sadzenia drzew migdałowych...
Porzucone na kilka lat winnice z krzewami Sangiovese, przejęte w 2017 roku przez nowych właścicieli Clos Forano: "Przestrzegamy zasad rolnictwa ekologicznego, a od tego roku będziemy również robić preparaty biodynamiczne. Winnice położone są na tzw. „spungone romagnolo”, pasie gliniasto-piaszczystej ziemi, ale z obecnością wapienia (z wyraźnymi śladami dawnego dna morskiego i wieloma muszlami)".
Kékfrankos to nie tylko odmiana w regionie - to kwestia kulturowa. To tożsamość i tradycja, bez których nie możemy się obejść. Starannie zbierane winogrona pochodzą z winnicy Vári i aby zachować smak owoców i ich przyprawowy, świeży charakter, do leżakowania zostały użyte duże używane beczki.
Les Gravilices (fr. żwir), czyli Cabernet Franc ze żwirowej, przepuszczalnej gleby, gdzie dojrzewanie jest wczesne i zawsze daje doskonale dojrzałe grona. Głębia i powaga, z lekką dozą rozpusty. Wspaniały towarzysz przy stole, który, choć czerwony, przednio spisuje się z rybami. Wino, które otwiera oczy w kuchni!
Ekscytujące, orzeźwiające, po prostu wspaniałe i intrygujące, naturalne, mętne wino musujące pét-nat na baie Furminta z winnic w Tokaj-Hegyalja, Tállya, Dukát-dűlő. Pierwsze pétillant-naturel w Tokaju. Dziki odlot!
Jardin du Poira czyli 30 miesięcy winifikacji i dojrzewania w używanych beczkach! Szaleństwo? Nie, po prostu słoneczny rocznik, a zatem wina pełne obfitego i skoncentrowanego owocu, wprawdzie z wysokim poziomem alkoholu, tu 14%, ale z genialną, równoważącą to "piekło", kwasowością. Oczywiście jak przystało na ów niesamowity due twiniarzy-lekarzy, brak jakichkolwiek dodatków, w tym siarkowania. I wbrew powszechnej opinii, wino może starzeć się bez problemu przez najbliższe 10-12 lat. Niebywałe!
Jedno z najlepszych win musujących Hiszpanii, choć od ponad 10 lat nie używa się tu DO Cava, gdyż Pepe Raventós uznał, że lepiej będzie dla tak zasłużonej firmy, używać własnej "apelacji": Conca del Riu Anoia. Kupaż Xarel.lo, Parellady i Macabeu z historycznej i dzisiaj już legendarnej winnicy Vinya dels Fòssils zasadzonej w 1964 roku. Czysty błogostan!
Świeże, soczyste, pełne dobrej materii bezapelacyjne Morgon z granitu i kruchych łupków, które nadają winu wyczuwalny smak terroir. Wyraźnie mineralne, głębokie i złożone.
Wino z tokajskiej winnicy Hetény zasadzonej w 2015 roku. Uderzająco rześkie i mineralne, kwiatowo-owocowe wino. Zjawiskowa rzecz!
Nazwa tego niezwykłego, pomarańczowego Catarratto wywodzi się od rzeki Krimiso w zachodniej Sycylii i odpowiadającego jej bóstwa, uważanego za strażnika mądrości w czasach starożytnej Grecji. Czyste szaleństwo!
Powiecie: Grenache w Burgundii i to w bardzo chłodnym klimacie i na glebie gliniasto-wapiennej? Jeśli stoi za tym François Écot, to musi się udać. Świeże i dziko żywe vin de soif.
Niezwykłe Grillo, będące owocem ośmiomiesięcznej maceracji, zawdzięczające swą nazwę Segeście, obszarowi zachodniej Sycylii w pobliżu winnic Aldo Violi, a także nazwie lokalnego strumienia i starożytnego bóstwa wodnego. Eleganckie i wyrafinowane wino.
Giuseppe Gorelli szaleje w Montalcino! Niby klasyka, ale jakość owocu oszałamiająca, do tego sporo rustykalnej kwasowości i mamy genialne wino do dziczyzny. Jesteśmy zakochani!
Odlotowy Riesling z 55 letnich krzewów, pokazujący finezję żwirowych gleb równiny Scherwiller. Koncentracja, głębia i niezwykła wprost możliwość dojrzewania: 20 lat to minimum!
Spitzerberg czyli wapienny pas o długości około 5 km i wysokości 300 metrów, wystawiony na działanie wiatru, pomiędzy Alpami (pasmo Leitha) a Karpatami (Wzgórza Hainburg). Dzięki nieustannie rozbijającym się falom pierwotnego morza, które niegdyś pokrywało te tereny, na zboczu wzgórza osadziła się gruba warstwa wapienia, który z czasem uległ erozji do rozmiarów ziarenek piasku. Grona Blaufränkisch z najstarszych winnic: działka w Ried Spitzer zasadzona w 1955 r., działka w Ried Roterd (posadzona w 1985 r.) i działka w Panhölzern (1985 r.). Jak twierdzi Dorli Muhr, każdego roku te stare winorośle produkują najbardziej eleganckie i wyrafinowane wina o świeżej kwasowości, precyzji i dużym potencjale starzenia.
Chrupkie i napięte, niezwykłe wino. Cuvee z prefilokserycznych winorośli na 0,3 ha, 400 krzewów. Nieszczepione. Poprzez analizę DNA i ampelografię zidentyfikowano 11 starych odmian. 65% Bouchlalès i 25% Merlot oraz Mancin, Castet, Cot, Carménère, Peloursin, Cabernet Franc, Cabernet Sauvignon, Baco Red i 2 nieznane szczepy... Kosmos!
Syrah z jednego z najlepszych roczników ostatniej dekady, 2017, z winnic Ried Roterd i Ried Spitzer położonych na południowym zboczu Spitzerbergu. Jak mówi producentka, dzięki ubogiej glebie wapiennej Syrah zawsze zachowuje tutaj precyzyjną, przejrzystą strukturę i nigdy nie nabiera zbyt korpulentnego ani barokowego charakteru, nawet w bardzo gorących latach. My jesteśmy zakochani!
Chablis z nieco bardziej ciepłego rocznika będzie zwiastowało o bardziej owocowy profil, który da się poznać gotowanymi jabłkami i pigwą na podniebieniu. Organiczna uprawa od Francois de Nicolay
Chenin Blanc uprawiany na czysto granitowych glebach posiadłości w Pardeeberg. 2019 to pierwszy rocznik tego wina, które wcześniej nazywało się Fire by NIght. Broom Ridge to przybliżone tłumaczenie afrykanerskiej nazwy Besemgoedkop, naturalnego elementu na szczycie grzbietu.
Winnice Granito znajdują się zwykle na płytkich glebach pochodzenia magmowego, dzięki czemu wina Granito są przystępne, bardzo owocowe oraz mają jedwabistą i delikatną strukturę. Stare krzewy dodają jeszcze charakteru, zaś niespotykana mieszanka aromatów czaruje.
